sábado, 7 de abril de 2007

La Fuonte de l lhugar



LA FUONTE DE L LHUGAR



La sue costruçion ye de ourige romana, puis tén la forma de la de Quintanapalla (Burgos) i de la “fuonte del toral” de Muga de Sayago (Zamora), a la qual ls arqueólogos ténen cumo tal.


Ye tamien eigual a la de Almaraz del Duero (Zamora), a la que faç parte de la recostruçion de la "villa romana" de Chedworth (Anglaterra) i a la de Vale de Telhas (Mirandela), que tén junto deilha un marco milenário, al fondo, de l lhado squierdo.


La nuossa fuonte fui recostruída en la Eidade Média i mais tarde fui limpa i reparada pur nós, quando éramos perjidente de la junta de la freguesie de Sendin. Parece que apuis le labóran la cara, mas sfregóran cun tanta fuorça, que anté le apagóran la data, que stába al fondo i que, pur aqueilho que a mi se me lhembra, era MC.., talbeç de la recostruçion Mediebal.


Fui en 1978, que scubri na Blioteca de Zamora l que bos stou a cuntar.


Estas fuontes stában, quaije siempre, cerca de ua strada romana ou de un camino para ua "villa romana", i por qui cerca, passában bários. Por esso, hai quien pense que l nome Sendim bén de la palabra goda Sinth – Sind (via, caminho). Todos ls Sendin´s, de Pertual, que coincemos, stán cerca de ua ancruzelhada de caminos romanos. Deixo esto para ls antendidos. Mas, cuido que Carlos Ferreira yá dou la splicaçon na sue tese de mestrado i cun la qual you cuncordo en absoluto. La splicaçon bén ne l mesmo sentido que yá ne ls anhos 80, you defendie ne l boletin de l centro cultural de Sendim ( "Villa Sendini" ).


Mas bámos a la fuonte.


Tén la forma de ua casa cun telhado a dues augas, na frente i na traseira béian-se dous arcos, l detrás stá hoije cerrado.
Ye toda en piedra cun medidas próprias de la cantarie romana.
Las sues medidas pur fuora son estas:
- medida de la frente 3,40m
- medida de fondo 3,20m
- Lhados de l triangulo eisósceles de l telhado, na frente, 2,00m
- Raio de l arco de la abóbada 1,20m
- Altura de ls muros laterales 1,20m (éran mais altos, mas al fazéren la rue quedóran mais enterrados).
- La cornije 0,20m
La parte de drento ye toda en abóbada de canhon.


La meiorie de las fuontes tén cinco piedras en cada arco, mas la nuossa
tén uito, l que quier dezir que la acrescentóran quando la recostruíran. Se mirardes bien para l arco, bei-se bien la eimenda, en riba, i queda un pouco abangado. Serie dessa altura la data que stába nua piedra de l arco de l fondo.


Tén, delantre deilha, un depósito que en tiempos serbiu para bober l ganado.


Hai ua para ls lhados de Mondin que se aparece cun eilha. Ye mais pequeinha i nun tén depósito, mas dessa falaremos noutra oucasion.


Tenemos que ir screbindo algo para que la nuossa memoria nun se perda.

Sendim, 20 de Março de 2007

José Almendra

OS PAULITEIROS DE SENDIM



OS PAULITEIROS DE SENDIM (1)

Perde-se no tempo a origem da dança dos pauliteiros e podemos mesmo afirmar que, em Sendim, ela existe desde que há memória da sua existência.
A notícia mais antiga, que conhecemos, é-nos dada por Manuel Severim de Faria, que foi Chantre da Sé de Évora, e que ao escrever sobre uma das suas viagens por Portugal, entre 1604 e 1625, referindo-se à nossa região, mais concretamente a Vila de Ala, dava notícia de lá ter assistido a uma dança com paus e ao toque da gaita-de-foles.


<>
Em Sendim, pelos relatos que ouvimos aos mais velhos, desde que se lembravam, e isto referia-se a um tempo que remontava aos fins do século XIX, era uma dança que se dançava no Sagrado e pelas ruas da povoação em dias de festa, nomeadamente na festa de Nossa Senhora do Rosário e no Corpo de Deus.
Houve sempre grupos de pauliteiros em Sendim, pelo menos desde os fins do século XIX, pois nós mesmo o ouvimos da boca de dançadores desse tempo e que nos foi confirmado pelo próprio Padre Dr. António Maria Mourinho. Seu pai, João da Cruz Mourinho, que também foi dançador, teria feito parte de um grupo antes do ano 1900, daí ter ensaiado pelo menos oito grupos antes de falecer, o que aconteceu em 1938, destes grupos apenas conseguimos saber que deles fizeram parte; José Pires Mourinho, Francisco Geraldes, António Vinhão, Francisco Mendonça, seu irmão António Mendonça, António Cangueiro, Francisco Ferreira, José Antunes Ferreira e António Maquelino. De notar, o que escreveu o Padre Dr. António Maria Mourinho no seu cancioneiro e que aconselhamos a ler, na parte final deste humilde trabalho:


<>


"Meu pai, João da Cruz Mourinho, falecido repentinamente de atroz acidente, em 1938, com 58 anos de idade, ensinou nada menos que 8 (oito) grupos de dançadores, em sucessivas gerações, não só em Sendim, como em povoações vizinhas, onde tinha inúmeros conhecimentos e amigos. Acompanhou muitos anos o tio Pepe de Freixiosa e o tio Silvestre Louçano de Vila Chã, os mais famosos gaiteiro e tamborileiro de toda a Terra de Miranda dos fins do século XIX, de que ainda bem me recordo… E meu irmão mais velho José Pires Mourinho, ensinou três grupos".


<>




Sabemos por conhecimento pessoal e porque trabalhamos muito de perto, com o Padre Dr. António Maria Mourinho, que ele tinha muita documentação sobre Sendim e que pensava publicar. Infelizmente não só não chegou a publicar, como pelo que sabemos, não se sabe o destino que teve, já que no seu espólio parece não estar.
Pena foi que muito do que recolhemos o tivéssemos dado, se não, este trabalho estaria muito mais completo. Assim valemo-nos da memória.
Que outros não venham procurar honras de trabalhos que não lhes pertencem e para o qual nada contribuíram, como aliás já foi feito nalguns casos. (continua)